Moet er een rol voor huisartsen bij abortussen zijn?

De brief is mooier dan verwacht

Op zich klinkt de brief van de minister anders dan ik had verwacht. Ik had verwacht dat het vooral zou gaan om vrijheid voor de vrouw. Dat vrouwen gewoon hun zwangerschap moeten kunnen afbreken zonder enige belemmering. Maar ze lijkt ook echt de meerwaarde van een zorgvuldig traject bij zwangerschapsafbreking te zien en van de rol van de huisarts daarin. En dat valt me reuze mee.

Maar hierdoor ben ik er nog niet helemaal van overtuigd dat haar voorstel ook echt goed is. Laten we nog eens beter bekijken wat het voorstel allemaal betekent.

Het geven van een abortuspil is meer dan het lijkt

Het grote geheel

We hebben het over de vraag of een huisarts ook een abortuspil mag voorschrijven. Sommige mensen zien het ook als niet meer dan dat. Ik las een reactie van een huisarts die vond dat hij vrijheid zou moeten hebben om alle recepten te kunnen voorschrijven die hij nodig vindt. Op dit medicijn rust een verbod en dat is volgens hem onzin.

Maar is dat wel zo? Nee, dat denk ik niet. Het geven van een abortuspil is een onderdeel van een veel groter iets. En dat geeft de minister zelf al aan door de criteria veiligheid, zorgvuldigheid en bedenktijd belangrijk te noemen. Het gaat om het afbreken van een zwangerschap, ook al is het kindje nog heel klein. Dat bekent dat een mensje in wording nooit geboren zal worden. En een vrouw die hier heel wat psychische problemen aan over kan houden.

Het doel van een overtijdsbehandeling of abortus

Het doel van een overtijdsbehandeling of abortus is dus ook niet om alleen een zwangerschap af te breken, maar om zo goed mogelijk met het ontstane probleem om te gaan. Daarom wordt er ook eerst gekeken of de vrouw wel echt zelf haar zwangerschap wil afbreken en niet gedwongen wordt. En wordt er gekeken of er alternatieven zijn, bijvoorbeeld dat de vrouw financieel geholpen wordt of dat ze het kind ter adoptie wil afstaan.

Als dit doel bij elke vrouw die vraagt om zwangerschapsafbreking zo goed mogelijk bereikt wordt, dan worden er meer kinderen geboren, omdat er altijd vrouwen zijn die alternatieven blijken te hebben. En dan houden er minder vrouwen psychische problemen aan over. Dit betekent dat de vraag die gesteld moet worden is: wat is de beste manier om de situatie van een ongewenste zwangerschap zo goed mogelijk op te lossen? Via de huisarts, via een abortus kliniek of via de mogelijkheid van de keuze tussen beide?

Op zoek naar voor- en tegenargumenten

Om over bovenstaande vraag goed na te kunnen denken, ben ik op zoek gegaan naar argumenten voor of tegen deze wetswijziging vanuit allerlei perspectieven: 'gewone mensen', medici, filosofen, etc. En dat leverde veel meer op dan dat ik had verwacht. En dan kunnen we drie concrete vragen stellen:

1. Wat lost het op?

   • De argumenten van de minister

     De minister geeft eigenlijk maar twee argumenten waarom het belangrijk is dat huisartsen de abortuspil straks ook mogen voorschrijven:

     • De huisarts kan een belangrijke rol spelen omdat hij/zij de vrouw en haar situatie beter kent dan een arts in een abortuskliniek.
     • Ze wil dat vrouwen zelf kunnen kiezen welke vorm van begeleiding ze het liefste hebben; de bekende huisarts of een anonieme kliniek.

   • Een argument van Lagro-Janssen

     Toine Lagro-Janssen geeft in Medisch Contact het argument dat de route via de huisarts vrouwen die seksueel worden misbruikt of slachtoffer zijn van geweld helpt omdat zij bij hun huisarts terecht kunnen voor een behandeling.

2. Wat zijn de sociale gevolgen?

   Waar ik verder weinig over heb kunnen vinden is welke gevolgen dit in de maatschappij als geheel zal gaan hebben. Het zou interessant zijn als iemand dat nog zou gaan onderzoeken.

   Laat ik eens een voorzet geven:

   • Gevolgen voor de vrouw

     Douwe Verkuyl ziet het gevaar dat vrouwen vaker gedwongen kunnen gaan worden om onbeschermde seks te hebben. De gedachte kan dan zijn dat het probleem met één bezoek aan de huisarts is opgelost. Dus waarom dan de moeite doen om voorbehoedsmiddelen te gebruiken?

   • Gevolgen voor de man

     Eigenlijk komt de man in deze discussies nooit voor. Maar er zullen op deze manier ook steeds meer kinderen van mannen niet geboren worden. Hoe is dit voor hen (als ze daarachter komen)?

   • Gevolgen voor hoe we naar het leven kijken

     De laatste jaren maken we het steeds gemakkelijker om het leven te beëindigen, zowel aan het begin als aan het einde. Niet dat dit verkeerd is, maar het zou goed kunnen zijn om ook meer aandacht te hebben voor de waarde van het leven.

     Want nu zijn we nog wel bezig met het zoeken naar alternatieven. Maar wat als het steeds gemakkelijker wordt om het leven te beëindigen? Gaan we dan niet ook het leven op een gegeven moment steeds minder belangrijk vinden?

   En er zijn vast nog meer redenen om nog eens goed te kijken naar de sociale gevolgen van deze pil.

3. Kunnen huisartsen dit ook zorgvuldig doen?

   Laten we eens bekijken wat het voor een huisarts inhoudt om de abortuspil voor te schrijven:

   • Tijd

     Voordat de abortuspil voorgeschreven kan worden moet de arts eerst goed met de vrouw bespreken of ze dit echt zelf wil en of ze geen alternatieven heeft. Dus de vrouw zal minstens een dubbele afspraak moeten krijgen en misschien nog een keer moeten terugkomen om hierover na te kunnen denken. Dat kost veel tijd. Heeft een huisarts die tijd er zomaar?

     Huisartsen zijn vaak al heel druk, maar deze vraag kan niet even wachten, want als de vrouw meer dan 16 dagen overtijd is, dan mag de huisarts de zwangerschap niet meer afbreken. Ook na de wetswijziging niet.

   • Apparatuur

     Er moet ook worden vastgesteld hoe oud het kindje is. Daarvoor is apparatuur nodig die de meeste huisartsen niet hebben. Is het realistisch om alle huisartsen te vragen zulke apparatuur aan te schaffen?

   • Kennis en ervaring

     Om zo'n gesprek over zwangerschapsafbreking goed te kunnen voeren is het belangrijk dat de arts daar genoeg kennis en ervaring voor heeft. De beroepsgroep van huisartsen zegt dat artsen hiervoor aparte scholing kunnen krijgen. Maar huisartsen zullen, als deze wetswijziging doorgaat, gemiddeld 2 keer per jaar met deze vraag geconfronteerd gaan worden. Dan kunnen ze wel een cursus volgen, maar veel ervaring zullen ze op deze manier niet opdoen. Gaat het ze dan wel lukken om hier goed mee om te gaan?

   • Goede arts-patiënt relatie

     De minister en de beroepsgroep van huisartsen gaan er vanuit dat een huisarts de thuissituatie van een vrouw goed kent en haar daardoor adequaat kan helpen. Maar de laatste jaren verandert de relatie tussen arts en patiënt nogal.

     De samenleving verandert; mensen worden mondiger en patiënten dus ook. Zodoende zullen steeds meer vrouwen deze pil gewoon gaan eisen in plaats van een heel gesprek erover te willen voeren. Ik kan me voorstellen dat dit in de huisartsenpraktijk een groter probleem is dan in een kliniek. Mensen zijn nou eenmaal gewend om eerder in te gaan tegen iemand die ze kennen, dan tegen een vreemde. Hoe worden huisartsen hierin geholpen?

     Daarbij verandert er veel rond zorgverzekeringen. Huisartsen krijgen steeds meer papierwerk en dat gaat af van de aandacht die ze aan de patiënt kunnen geven. Dit roept de vraag op of huisartsen hun patiënten echt zo goed kennen als de minister en de beroepsgroep van huisartsen denken.

De overwegingen van de minister zijn dus interessanter dan ik in eerste instantie dacht. Maar er blijven voor mij nog te veel vragen over het zomaar eens met haar te zijn. Hopelijk wordt daar goed over nagedacht voordat deze wetswijziging ingaat. Als die ooit ingaat.

Wat denk jij? Vind jij deze wetswijziging juist wel een goed idee? Of moeten we hier niet aan beginnen? Laat het hieronder weten, of op het forum!