Achterdocht
Met het tweede argument kan ik niet zoveel. Als het heel duidelijk zou zijn dat de minister zichzelf tegenspreekt of iets zegt wat niet waar is, dan moet dat duidelijk worden. Maar in andere gevallen zouden politici elkaar niet zo gemakkelijk moeten beschuldigen van oneerlijkheid, anders wekken ze alleen maar meer wantrouwen in de politiek op. Ze zouden er toch samen voor moeten strijden dat mensen graag meedoen aan het democratisch proces.
Om beter te begrijpen waarom politici iets zeggen is het ook goed om erbij te bedenken welke politieke achtergrond ze hebben. Ollongren is een D66 minister. D66 is een partij waarvoor het middel van het referendum heel belangrijk is. Dat betekent dat de kans dat juist zij zou liegen om een referendum te beïnvloeden niet zo heel groot is. Dus laten we de achterdocht even vergeten totdat er echt duidelijke aanwijzingen zijn dat er meer aan de hand is. Laten we eens kijken wat het opnoemen van meer voorbeelden ons eigenlijk zou opleveren.
Wat hebben we aan meer voorbeelden?
De boze Kamerleden denken dus dat wanneer de minister meer voorbeelden zou noemen, ze bewijst dat haar verhaal klopt. Daarbij kunnen mensen met meer voorbeelden beter begrijpen wat ze precies bedoelen met dat nepnieuws en het daardoor zelf beter leren herkennen. Maar zo simpel ligt het niet.
Het is belangrijk om te beseffen dat nepnieuws niet alleen uit Rusland komt. We hebben op allerlei manieren met nepnieuws te maken. Dus als we een paar voorbeelden van nepnieuws uit Rusland kennen, dan betekent dat niet dat we meteen al het nepnieuws zullen kunnen herkennen. En ook al zijn politici vooral geïnteresseerd in nepnieuws dat is bedoeld om onze democratieën te verstoren, voor ons persoonlijk is het ook belangrijk om te beseffen hoeveel verschillende soorten nepnieuws te eigenlijk op ons af krijgen en dit te leren herkennen.
Laten we eens een paar voorbeelden van nepnieuws bekijken:
- Al in 1835 verzon een journalist verhalen over dat astronoom Sir John Herschel leven op de maan had gevonden en hij vertelde ook uitgebreid over wat Herschel allemaal gevonden zou hebben. Veel mensen geloofden deze verhalen. Pas na een tijdje vertelde hij dat hij deze verhalen verzonnen had.
- Deze week is het 40 jaar geleden dat Saturday Night Fever uitkwam. Jarenlang is gedacht dat dit verhaal was gebaseerd op het leven van ene Vincent die model stond voor Tony Montero. Maar pas 20 jaar na het uitkomen van deze film later gaf de Britse journalist die met het verhaal gekomen was toe dat hij Vincent verzonnen had.
- En als we het over nepnieuws hebben dan moeten we ook zeker niet al het nepnieuws vergeten dat marketingbureaus verspreiden. Sommige chocoladerepen zouden hartstikke gezond voor ons zijn en we zouden er zelfs door kunnen afvallen. Maar de grote hoeveelheid suiker die erin zit laat al zien dat dat niet het geval is.
- Daarbij is er ook nepnieuws die politici zelf verspreiden. Denk bijvoorbeeld aan leugens in de Brexitcampagne. Maar ook aan leugens van Wilders over dat we overspoeld worden door vluchtelingen, wat gewoon niet waar is. En aan Trump die volgens mij aan de lopende band feiten verzint. De naam ‘sleepwet’ die de huidige oppositiepartijen bedacht hebben is eigenlijk ook nepnieuws, want deze wet geeft de veiligheidsdiensten niet de mogelijkheid om zomaar op grote schaal gegevens van mensen binnen te halen. Maar met deze naam suggereren ze dat wel.
En zo is er nog meer te bedenken. Dus nepnieuws is overal en juist omdat dit door Internet veel sneller en gemakkelijker verspreid wordt, is het nu in het algemeen extra belangrijk dat we kritisch leren lezen en kijken om zo nepnieuws sneller te gaan herkennen. Dat betekent dat we het idee van nepnieuws niet moeten gaan beperken tot dat wat uit Rusland komt.
Dus ik denk dat een lijst met concrete voorbeelden van nepnieuws uit Rusland ervoor zou kunnen zorgen dat we vergeten hoeveel soorten nepnieuws er zijn. Maar ik denk dat dat nog niet het enige nadeel is. Stel dat minister Ollongren precies zou vertellen welk nepnieuws er volgens haar vanuit Rusland in Nederland verspreid is. En stel dat die lijst dan nog niet compleet is. In dat geval kan Rusland precies zien welk nepnieuws we nog niet goed herkennen en daar meer van gaan verspreiden.
Daarbij, hoe zou Rusland op zo’n lijst reageren? Zouden ze het als een beschuldiging zien en meer bewijs eisen? Is het krijgen van meer voorbeelden al dat gedoe waard? Ik denk van niet, omdat het ons ook niet echt wat oplevert. Dus volgens mij moeten we ons niet blindstaren op nepnieuws uit Rusland, maar nieuws en nieuwtjes veel breder kritisch leren beoordelen.
Dus laten we hier rustig over zijn
Ik kan me wel voorstellen dat ze het in Rusland leuk vinden als we ons hier erg druk over maken. Ook dan hebben ze veel invloed op ons en dan hoeven ze er niet eens zoveel voor te doen. Dus laten we ze dat niet gunnen en hier gewoon rustig over zijn. Laten we leren hoe we nepnieuws in het algemeen kunnen herkennen; hoe we kunnen controleren of dat wat we lezen of horen echt waar is of niet. Dan hebben we geen concrete lijstjes nodig.
Zou jij een lijst willen van welk nepnieuws uit Rusland komt? Of ben jij misschien juist heel goed in het herkennen van nepnieuws? Laat weten hoe je in deze discussie staat, hieronder, of op het forum!
Wat zijn jouw ideeën?